Ciborie
Contents
Etymologie
xxx
Definitie
Houder ter bewaring van geconsacreerde hosties, veelal in de vorm van een kelk met deksel en vaak van edelmetaal (AAT-NED). De ciborie kan worden bedekt met een ciborievelum.
Hierarchie
Oorsprong en ontwikkeling
In de 13de eeuw zou het gebruik van deze bekers met deksel verspreid geraakt zijn voor het bewaren van de gedaanten van brood en wijn (Duret, blz. 224).
Typologie
De ciborie is een kom op voet, gemaakt van edelmetaal. De steel heeft een knoop in het midden. De beker is breed (breder dan de kelk). Het is aan de basis bekleed met een valse beker, vaak rijkelijk versierd. De beker wordt bekroond door een deksel dat is afgewerkt met een kruis. Het deksel heeft soms de vorm van een kroon. De ciborie wordt gesloten door in elkaar te grijpen, en soms door het deksel te verschuiven en de haken in inkepingen vast te zetten.
Normatieve teksten
Beschrijving volgens de Ornatus Ecclesiasticus van Jakob Miller Tit. 3: Hoofdst. XVIII (De Pyxide in qua Eucharistia asservatur).
Vanaf de 9de eeuw zijn alleen edele metalen (goud en verguld zilver) toegelaten (Sacraal metaal, blz. 5).
De Kerk heeft tin voor miskelken en cibories alleen getolereerd in gevallen van armoede (cfr. Adolphe Riff, geciteerd door E.H. Bidault, blz. 30).
Andere benamingen
| Autres langues | |
|---|---|
| FR | ciboire |
| EN | ciborium |
| DE | Ziborium |
| IT | pisside (= ciboire ou pyxide) |
| ES | copón |
| Oude talen | |
|---|---|
| Latijn | termen in het Latijn |
| Oud- en Middelnederlands | termen in O-MNL |
BALaT
De cibories (1400-1700) in BALaT
Afbeelding van cibories (1400-1700) in BALaT
De cibories in de bibliotheek van het KIK
Attachement
Ciborie, thesaurus fiche : Laatste wijziging op 4-3-2020.
Bibliografische orientatie
- Sacraal metaal. Liturgische gebruiksvoorwerpen : betekenis, funktie, evolutie, vorm, tentoonstellingscatalogus, Sint-Truiden, Museum voor religieuze kunst, vol. 1, 1984, p. 6.
