Difference between revisions of "Ciborie"
| (14 intermediate revisions by 2 users not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
[[File:M059436.jpg|200px|thumb|right|Strijtem, Kerk Sint-Martinus, ciborie, zilver, 17de eeuw, © KIK, Brussel, cliché M059436]] | [[File:M059436.jpg|200px|thumb|right|Strijtem, Kerk Sint-Martinus, ciborie, zilver, 17de eeuw, © KIK, Brussel, cliché M059436]] | ||
| − | [[File:G005798_detail.jpg|200px|thumb|link=http://balat.kikirpa.be|right|Lucas Faydherbe, ''H. Carolus Borromeus'' (détail : attribuut van de heilge), stenen sculptuur, 1675, © KIK, Brussel, cliché G005798 (détail)]] | + | [[File:G005798_detail.jpg|200px|thumb|link=http://balat.kikirpa.be/obj/25326/img/KN007051|right|Lucas Faydherbe, ''H. Carolus Borromeus'' (détail : attribuut van de heilge), stenen sculptuur, 1675, © KIK, Brussel, cliché G005798 (détail)]] |
== Etymologie == | == Etymologie == | ||
| − | + | < Grieks ''Κιϐωριον'', ''vrucht van de waterlelie'', ''beker met de vorm van die vrucht'' dan < kerkelijk Latijn ''ciborium''. | |
== Definitie == | == Definitie == | ||
| − | Houder ter bewaring van geconsacreerde hosties, veelal in de vorm van een kelk met deksel en vaak van edelmetaal (AAT-NED). | + | Houder ter bewaring van geconsacreerde hosties, veelal in de vorm van een kelk met deksel en vaak van edelmetaal (AAT-NED). De ciborie kan worden bedekt met een [[ciborievelum]]. |
== Hierarchie == | == Hierarchie == | ||
*[[liturgisch voorwerp]] | *[[liturgisch voorwerp]] | ||
| − | **[[liturgisch | + | **[[liturgisch vaatwerk]] |
***[[ciborie]] | ***[[ciborie]] | ||
****[[berechtingsciborie]] | ****[[berechtingsciborie]] | ||
| Line 17: | Line 17: | ||
== Oorsprong en ontwikkeling == | == Oorsprong en ontwikkeling == | ||
| − | + | In de 13de eeuw zou het gebruik van deze bekers met deksel verspreid geraakt zijn voor het bewaren van de gedaanten van brood en wijn (Duret, blz. 224). | |
== Typologie == | == Typologie == | ||
| − | + | De ciborie is een kom op voet, gemaakt van edelmetaal. De steel heeft een knoop in het midden. De beker is breed (breder dan de kelk). Het is aan de basis bekleed met een valse beker, vaak rijkelijk versierd. De beker wordt bekroond door een deksel dat is afgewerkt met een kruis. Het deksel heeft soms de vorm van een kroon. De ciborie wordt gesloten door in elkaar te grijpen, en soms door het deksel te verschuiven en de haken in inkepingen vast te zetten. | |
== Normatieve teksten == | == Normatieve teksten == | ||
| + | Beschrijving volgens de [[Ornatus ecclesiasticus (uittreksels)|''Ornatus Ecclesiasticus'']] van Jakob Miller [http://digital.onb.ac.at/OnbViewer/viewer.faces?doc=ABO_%2BZ165037205 Tit. 3: Hoofdst. XVIII (De Pyxide in qua Eucharistia asservatur)]. | ||
| − | + | Vanaf de 9de eeuw zijn alleen edele metalen (goud en verguld zilver) toegelaten (''Sacraal metaal'', blz. 5). | |
| − | + | De Kerk heeft tin voor miskelken en cibories alleen getolereerd in gevallen van armoede (cfr. Adolphe Riff, geciteerd door E.H. Bidault, blz. 30). | |
== Andere benamingen == | == Andere benamingen == | ||
| − | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
!colspan="2"|Autres langues | !colspan="2"|Autres langues | ||
| Line 44: | Line 44: | ||
|- | |- | ||
!scope="row"| IT | !scope="row"| IT | ||
| − | |pisside | + | |pisside (= ciboire ou pyxide) |
|- | |- | ||
!scope="row"| ES | !scope="row"| ES | ||
| Line 50: | Line 50: | ||
|- | |- | ||
|} | |} | ||
| − | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| Line 56: | Line 55: | ||
|- | |- | ||
!scope="row"| Latijn | !scope="row"| Latijn | ||
| − | |'' | + | |''ciborium'' |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|} | |} | ||
| Line 70: | Line 66: | ||
[http://balat.kikirpa.be/results_bib.php?typesearch=advanced&filter=all&IDs=cibori&sort=year&sort=yeardesc&limit=24 De cibories in de bibliotheek van het KIK] | [http://balat.kikirpa.be/results_bib.php?typesearch=advanced&filter=all&IDs=cibori&sort=year&sort=yeardesc&limit=24 De cibories in de bibliotheek van het KIK] | ||
| − | |||
| − | [[ | + | == Topstuk en objecten in 3D == |
| + | * [[Ciboire d'Aublain]] | ||
| + | * [[Ciboire de Leffe]] | ||
| + | * [[Grand ciboire de Namur]] | ||
== Bibliografische orientatie == | == Bibliografische orientatie == | ||
| − | + | * Paul Bidault (abbé), ''Etains religieux XVIIe, XVIIIe et XIXe siècles'', Paris, Charles Massin, s;d. (1960 ca). | |
| − | + | * D. Duret (abbé), ''Mobilier, vases, objets et vêtements liturgiques. Étude historique'', Paris, Letouzey & Ané, 1932, p. 224-225, 353. | |
| + | * ''Glossarium Artis'', Faszikel 2, ''Liturgische geräte, Kreuze une Reliquiare der Christlichen Kirchen - Objets liturgiques, croix et reliquaires des églises chrétiennes'', Dokumentationsstelle Tûbingen, Tübingen-Strasbourg, 1972, p. 45. | ||
| + | * Joël Perrin & Sandra Vasco Rocca (dir.), ''Thesaurus des objets religieux. Meubles, objets, linges, vêtements et instruments de musique du culte catholique romain. Religions objects of the Catholico Faith. Corredo ecclesiastico di culto cattolico'', Paris, Caisse nationale des Monuments historiques, éditions du Patrimoine, 1999, p. 33, 150-153. | ||
| + | * ''Sacraal metaal. Liturgische gebruiksvoorwerpen : betekenis, funktie, evolutie, vorm'', tentoonstellingscatalogus, Sint-Truiden, Museum voor religieuze kunst, vol. 1, 1984, p. 6. | ||
[[Category:Altaarvoorwerpen]] | [[Category:Altaarvoorwerpen]] | ||
Latest revision as of 19:30, 29 November 2021
Contents
Etymologie
< Grieks Κιϐωριον, vrucht van de waterlelie, beker met de vorm van die vrucht dan < kerkelijk Latijn ciborium.
Definitie
Houder ter bewaring van geconsacreerde hosties, veelal in de vorm van een kelk met deksel en vaak van edelmetaal (AAT-NED). De ciborie kan worden bedekt met een ciborievelum.
Hierarchie
Oorsprong en ontwikkeling
In de 13de eeuw zou het gebruik van deze bekers met deksel verspreid geraakt zijn voor het bewaren van de gedaanten van brood en wijn (Duret, blz. 224).
Typologie
De ciborie is een kom op voet, gemaakt van edelmetaal. De steel heeft een knoop in het midden. De beker is breed (breder dan de kelk). Het is aan de basis bekleed met een valse beker, vaak rijkelijk versierd. De beker wordt bekroond door een deksel dat is afgewerkt met een kruis. Het deksel heeft soms de vorm van een kroon. De ciborie wordt gesloten door in elkaar te grijpen, en soms door het deksel te verschuiven en de haken in inkepingen vast te zetten.
Normatieve teksten
Beschrijving volgens de Ornatus Ecclesiasticus van Jakob Miller Tit. 3: Hoofdst. XVIII (De Pyxide in qua Eucharistia asservatur).
Vanaf de 9de eeuw zijn alleen edele metalen (goud en verguld zilver) toegelaten (Sacraal metaal, blz. 5).
De Kerk heeft tin voor miskelken en cibories alleen getolereerd in gevallen van armoede (cfr. Adolphe Riff, geciteerd door E.H. Bidault, blz. 30).
Andere benamingen
| Autres langues | |
|---|---|
| FR | ciboire |
| EN | ciborium |
| DE | Ziborium |
| IT | pisside (= ciboire ou pyxide) |
| ES | copón |
| Oude talen | |
|---|---|
| Latijn | ciborium |
BALaT
De cibories (1400-1700) in BALaT
Afbeelding van cibories (1400-1700) in BALaT
De cibories in de bibliotheek van het KIK
Topstuk en objecten in 3D
Bibliografische orientatie
- Paul Bidault (abbé), Etains religieux XVIIe, XVIIIe et XIXe siècles, Paris, Charles Massin, s;d. (1960 ca).
- D. Duret (abbé), Mobilier, vases, objets et vêtements liturgiques. Étude historique, Paris, Letouzey & Ané, 1932, p. 224-225, 353.
- Glossarium Artis, Faszikel 2, Liturgische geräte, Kreuze une Reliquiare der Christlichen Kirchen - Objets liturgiques, croix et reliquaires des églises chrétiennes, Dokumentationsstelle Tûbingen, Tübingen-Strasbourg, 1972, p. 45.
- Joël Perrin & Sandra Vasco Rocca (dir.), Thesaurus des objets religieux. Meubles, objets, linges, vêtements et instruments de musique du culte catholique romain. Religions objects of the Catholico Faith. Corredo ecclesiastico di culto cattolico, Paris, Caisse nationale des Monuments historiques, éditions du Patrimoine, 1999, p. 33, 150-153.
- Sacraal metaal. Liturgische gebruiksvoorwerpen : betekenis, funktie, evolutie, vorm, tentoonstellingscatalogus, Sint-Truiden, Museum voor religieuze kunst, vol. 1, 1984, p. 6.
