Schoudervelum
Contents
Etymologie
- Velum : Latijse woord die « sluier », « doek », « opknoping », « gordijn » betekent (Gaffiot, p. 1653).
Definitie
Langwerpig liturgisch doek dat door priesters of diakens om de schouders wordt gedragen als ze de monstrans in de handen houden (naar AAT).
Hierarchie
Oorsprong en ontwikkeling
Het schoudervelum ontwikkelt zich na de komst van de monstrans. De eerste vermeldingen gaan terug tot de 15de eeuw, maar vóór de 16de eeuw lijken ze vrij zeldzaam. Toch vindt men in de geschiedenis van de liturgische gewaden een aantal doeken die dienst doen om zich te bevinden tussen de handen van de celebrant (of van de acoliet) en de houders met het geconsacreerde Allerheiligste (kelk, pateen). Het gaat meer bepaald om de sindon, een witte sluier aangebracht rond de hals van de acoliet of de onderdiaken die de pateen draagt.
Het schoudervelum wordt specifiek gebruikt voor het vervoer van de monstrans die het Heilig Sacrament bevat, in het bijzonder tijdens processies.
Typologie
Het schoudervelum is een brede strook witte stof van nobel materiaal (doorgaans zijde). Aan beide uiteinden kan zich een zakje bevinden waarin men de handen kan steken. Die uiteinden, maar ook de randen en het centrum van de strook (aan de achterkant van de nek van de drager) kunnen decoratieve elementen aangebracht zijn.
Andere benamingen
humeraal
| Autres langues | |
|---|---|
| FR | voile huméral |
| EN | humeral veil |
| DE | Velum (liturgische Kleidung) |
| IT | velo omerale |
| ES | humeral, velo humeral, paño de hombros |
BALaT
De schoudervelum (1400-1700) in BALaT
Afbeelding van schoudervelum (1400-1700) in BALaT
De schoudervelum in de bibliotheek van het KIK
Bibliografische orientatie
- Paul Chantraine, « Chatoiement des tissus. Ornements liturgiques au pays d'Ardenne », in Piété baroque en Luxembourg, tentoonstellingscatalogus, Bastogne, Musée en Piconrue, 1995, p. 253.
- Joël Perrin & Sandra Vasco Rocca (dir.), Thesaurus des objets religieux. Meubles, objets, linges, vêtements et instruments de musique du culte catholique romain. Religions objects of the Catholico Faith. Corredo ecclesiastico di culto cattolico, Paris, Caisse nationale des Monuments historiques, éditions du Patrimoine, 1999, p. 334-335.
