Difference between revisions of "Rationale"
| (7 intermediate revisions by 2 users not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
| − | [[File: | + | [[File:G002675.jpg|300px|thumb|link=http://balat.kikirpa.be/obj/10054643/img/G002675|right|''Rationale'' op Hans von Reutlingen, ''Reliekbuste van H. Lambertus'', Luik, Trésor de la Cathédrale, 1512, © KIK, Brussel, cliché G002675]] |
== Etymologie == | == Etymologie == | ||
| − | + | < Latijn ''rationalis'', « rationeel », « redelijk », in kerkelijk Latijn verbasterd tot rationale, zo genoemd vanwege de wijze mottos die dit kledingstuk droeg (Wiktionary). | |
== Definitie == | == Definitie == | ||
Liturgisch gewaad, in de vorm van een manteltje, dat door bepaalde bisschoppen wordt gedragen. Is soms getand en met edelstenen of klein sierglaswerk versierd. | Liturgisch gewaad, in de vorm van een manteltje, dat door bepaalde bisschoppen wordt gedragen. Is soms getand en met edelstenen of klein sierglaswerk versierd. | ||
| − | == Hierarchie == | + | == Hierarchie== |
| + | *[[liturgisch voorwerp]] | ||
| + | **[[liturgisch gewaad]] | ||
| + | ***[[rationale]] | ||
== Oorsprong en ontwikkeling == | == Oorsprong en ontwikkeling == | ||
| − | + | Dit liturgisch voorwerp verschijnt in de 10de eeuw: eerste vermelding in het sacrametarium van Ratold van Corbie, daarna in briefwisseling tussen Adalbert van Metz en Hildward van Halberstadt. | |
| − | + | Het wordt in 1027 toegekend aan Poppo van Treffen en voor het eerst afgebeeld op een boekband uit 1030 (‘‘Missa Illyrica’‘ van Sigebert van Minden). | |
| − | |||
| − | + | Het wordt gebruikt als een pallium. | |
| − | + | Alleen de bisschoppen van het Heilig Rijk kregen het: Würzburg, Augsburg, Konstanz, Regensburg, Eichstätt, Bamberg, Naumburg, Halberstadt, Paderborn, Minden, Spiers, Trente, Metz, Praag, Olmütz, Toul en vooral Luik. Buiten het Heilig Rijk hadden alleen de patriarch van Aquileia en de bisschop van Krakau er een. | |
| − | |||
| − | |||
| + | == Typologie == | ||
| + | Van rationales bestaan er drie typologieën: | ||
| + | * 1: in de vorm van een Y-vormig pallium maar met een kortere verticale band en rijker versierd. | ||
| + | * 2: een borstpand en een rugpand geflankeerd door twee langere verticale banden. | ||
| + | * 3: een soms gekanteeld schoudermanteltje. | ||
== Andere benamingen == | == Andere benamingen == | ||
| − | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
!colspan="2"|Autres langues | !colspan="2"|Autres langues | ||
| Line 31: | Line 35: | ||
|- | |- | ||
!scope="row"| EN | !scope="row"| EN | ||
| − | | | + | |rationale |
|- | |- | ||
!scope="row"| DE | !scope="row"| DE | ||
| − | | | + | |Rationale |
|- | |- | ||
!scope="row"| IT | !scope="row"| IT | ||
| − | | | + | |razionale |
|- | |- | ||
!scope="row"| ES | !scope="row"| ES | ||
| − | | | + | |superhumeral |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | |||
| − | |||
|} | |} | ||
== BALaT == | == BALaT == | ||
| − | |||
[http://balat.kikirpa.be/results.php?typesearch=advanced&objectname=rationale&period_start=1400&period_end=1700&sort=unsorted De rationale (1400-1700) in BALaT] | [http://balat.kikirpa.be/results.php?typesearch=advanced&objectname=rationale&period_start=1400&period_end=1700&sort=unsorted De rationale (1400-1700) in BALaT] | ||
| Line 61: | Line 54: | ||
[http://balat.kikirpa.be/results_bib.php?typesearch=advanced&filter=all&IDs=rationale&sort=year&sort=yeardesc&limit=24 De rationale in de bibliotheek van het KIK] | [http://balat.kikirpa.be/results_bib.php?typesearch=advanced&filter=all&IDs=rationale&sort=year&sort=yeardesc&limit=24 De rationale in de bibliotheek van het KIK] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografische orientatie == | == Bibliografische orientatie == | ||
| − | + | * Joseph Braun, « Das Rationale » , in ''Zeitschrift für christliche Kunst'', vol. 16, 1903, col. 97-124 ; Joseph Braun, Die liturgischen Paramente in Gegenwart und Vergangenheit. Ein Handbuch der Paramentik, Herder & Co, Fribourg-en-Brisgau, 1924, p. 151-153. | |
| + | * Joël Perrin & Sandra Vasco Rocca (dir.), ''Thesaurus des objets religieux. Meubles, objets, linges, vêtements et instruments de musique du culte catholique romain. Religions objects of the Catholico Faith. Corredo ecclesiastico di culto cattolico'', Paris, Caisse nationale des Monuments historiques, éditions du Patrimoine, 1999. p. 333. | ||
Latest revision as of 19:30, 12 December 2021
Contents
Etymologie
< Latijn rationalis, « rationeel », « redelijk », in kerkelijk Latijn verbasterd tot rationale, zo genoemd vanwege de wijze mottos die dit kledingstuk droeg (Wiktionary).
Definitie
Liturgisch gewaad, in de vorm van een manteltje, dat door bepaalde bisschoppen wordt gedragen. Is soms getand en met edelstenen of klein sierglaswerk versierd.
Hierarchie
Oorsprong en ontwikkeling
Dit liturgisch voorwerp verschijnt in de 10de eeuw: eerste vermelding in het sacrametarium van Ratold van Corbie, daarna in briefwisseling tussen Adalbert van Metz en Hildward van Halberstadt.
Het wordt in 1027 toegekend aan Poppo van Treffen en voor het eerst afgebeeld op een boekband uit 1030 (‘‘Missa Illyrica’‘ van Sigebert van Minden).
Het wordt gebruikt als een pallium.
Alleen de bisschoppen van het Heilig Rijk kregen het: Würzburg, Augsburg, Konstanz, Regensburg, Eichstätt, Bamberg, Naumburg, Halberstadt, Paderborn, Minden, Spiers, Trente, Metz, Praag, Olmütz, Toul en vooral Luik. Buiten het Heilig Rijk hadden alleen de patriarch van Aquileia en de bisschop van Krakau er een.
Typologie
Van rationales bestaan er drie typologieën:
- 1: in de vorm van een Y-vormig pallium maar met een kortere verticale band en rijker versierd.
- 2: een borstpand en een rugpand geflankeerd door twee langere verticale banden.
- 3: een soms gekanteeld schoudermanteltje.
Andere benamingen
| Autres langues | |
|---|---|
| FR | rational |
| EN | rationale |
| DE | Rationale |
| IT | razionale |
| ES | superhumeral |
BALaT
De rationale (1400-1700) in BALaT
Afbeelding van rationale(1400-1700) in BALaT
De rationale in de bibliotheek van het KIK
Bibliografische orientatie
- Joseph Braun, « Das Rationale » , in Zeitschrift für christliche Kunst, vol. 16, 1903, col. 97-124 ; Joseph Braun, Die liturgischen Paramente in Gegenwart und Vergangenheit. Ein Handbuch der Paramentik, Herder & Co, Fribourg-en-Brisgau, 1924, p. 151-153.
- Joël Perrin & Sandra Vasco Rocca (dir.), Thesaurus des objets religieux. Meubles, objets, linges, vêtements et instruments de musique du culte catholique romain. Religions objects of the Catholico Faith. Corredo ecclesiastico di culto cattolico, Paris, Caisse nationale des Monuments historiques, éditions du Patrimoine, 1999. p. 333.
