Difference between revisions of "Wijwaterkwast"
| Line 13: | Line 13: | ||
== Oorsprong en ontwikkeling == | == Oorsprong en ontwikkeling == | ||
| − | + | De besprenkeling gebeurt al sinds het begin van de christenheid. In die tijd kon dat gebeuren met een plant, veelal een hysopstengel. Andere planten konden eveneens dienst doen, evenals een paardenstaart. Hoewel we niet beschikken over een nauwkeurige datering, is het mogelijk dat het gebruik daarvan lang is doorgegaan. | |
| + | |||
| + | In tegenstelling tot wijwateremmers zijn de oudste bewaarde wijwaterkwasten van relatief recente datum. In een 12de-eeuwse afbeelding op het schrijn van Sint-Oda en Sint-Joris sprenkelt een man wijwater met behulp van een voorwerp dat reeds op een wijwaterkwast gelijkt (zie KIK-object [http://balat.kikirpa.be/object/10105989 10105989]). De twijgen en stengels worden dus geleidelijk vervangen door kwasten waarvan het uiteinde een borstel of een bol met gaatjes is. | ||
| + | |||
| + | Bij het begin van de 16de eeuw zijn deze objecten in groten getale te vinden. Er hoort altijd een wijwateremmer bij. Aangezien het besprenkelen nog altijd gebeurt, zijn er tot op heden wijwaterkwasten te vinden. | ||
== Typologie == | == Typologie == | ||
| − | + | Er bestaan twee soorten wijwaterkwasten. De ene heeft ruwe haren aan het uiteinde, de andere een ronde kop met gaatjes. De vorm is doorgaans vrij eenvoudig en verandert tussen de 16de en de 20ste eeuw niet. Alleen de steel wordt nu en dan versierd. Dat gebeurt voor het merendeel met twee soorten versieringen. De meest afgeronde zones van de steel worden heel regelmatig versierd met motieven in de vorm van akantbladeren, die het reliëf benadrukken. Zeldzamer zijn torussen met eierlijsten (zie object KIK [http://balat.kikirpa.be/object/60229 60229]). Vooral in de 18de eeuw zijn originelere wijwaterkwasten te vinden, opgesierd met voluten en schelpwerk (zie object KIK [http://balat.kikirpa.be/object/24453 24453]). | |
== Normatieve teksten == | == Normatieve teksten == | ||
| Line 23: | Line 27: | ||
<center>"''Lorem ipsum dolor''" Bron: ''Concilia Germaniae'', vol. 3, p. 691.</center> | <center>"''Lorem ipsum dolor''" Bron: ''Concilia Germaniae'', vol. 3, p. 691.</center> | ||
| − | |||
== Andere benamingen == | == Andere benamingen == | ||
Revision as of 14:54, 14 October 2021
Contents
Etymologie
xxx
Definitie
Kwast voor het besprenkelen met wijwater (Van Dale).
Hierarchie
Oorsprong en ontwikkeling
De besprenkeling gebeurt al sinds het begin van de christenheid. In die tijd kon dat gebeuren met een plant, veelal een hysopstengel. Andere planten konden eveneens dienst doen, evenals een paardenstaart. Hoewel we niet beschikken over een nauwkeurige datering, is het mogelijk dat het gebruik daarvan lang is doorgegaan.
In tegenstelling tot wijwateremmers zijn de oudste bewaarde wijwaterkwasten van relatief recente datum. In een 12de-eeuwse afbeelding op het schrijn van Sint-Oda en Sint-Joris sprenkelt een man wijwater met behulp van een voorwerp dat reeds op een wijwaterkwast gelijkt (zie KIK-object 10105989). De twijgen en stengels worden dus geleidelijk vervangen door kwasten waarvan het uiteinde een borstel of een bol met gaatjes is.
Bij het begin van de 16de eeuw zijn deze objecten in groten getale te vinden. Er hoort altijd een wijwateremmer bij. Aangezien het besprenkelen nog altijd gebeurt, zijn er tot op heden wijwaterkwasten te vinden.
Typologie
Er bestaan twee soorten wijwaterkwasten. De ene heeft ruwe haren aan het uiteinde, de andere een ronde kop met gaatjes. De vorm is doorgaans vrij eenvoudig en verandert tussen de 16de en de 20ste eeuw niet. Alleen de steel wordt nu en dan versierd. Dat gebeurt voor het merendeel met twee soorten versieringen. De meest afgeronde zones van de steel worden heel regelmatig versierd met motieven in de vorm van akantbladeren, die het reliëf benadrukken. Zeldzamer zijn torussen met eierlijsten (zie object KIK 60229). Vooral in de 18de eeuw zijn originelere wijwaterkwasten te vinden, opgesierd met voluten en schelpwerk (zie object KIK 24453).
Normatieve teksten
Synode XXX :
Andere benamingen
| Autres langues | |
|---|---|
| FR | goupillon (liturgie) |
| EN | terme EN |
| DE | terme DE |
| IT | terme IT |
| ES | terme ES |
| Oude talen | |
|---|---|
| Latijn | termen in het Latijn |
| Oud- en Middelnederlands | termen in O-MNL |
BALaT
De wijwaterkwasten (1400-1700) in BALaT
Afbeelding van wijwaterkwasten (1400-1700) in BALaT
De wijwaterkwasten in de bibliotheek van het KIK
Attachement
Wijwaterkwast, thesaurus fiche : Laatste wijziging op 4-3-2020.
Bibliografische orientatie
xxx
