Zonnemonstrans
Contents
Etymologie
- Zon: < Proto-germaans sunnō (Etymologisch Woordenboek van het Nederlands).
- Monstrans: < middeleeuws latijn monstrantia, van monstrare, « aanwijzen », « de aandacht vestigen op ».
Definitie
Monstrans waarvan het gedeelte dat de hostie zichtbaar maakt omvat wordt door een stralenkroon, een glorie.
Hierarchie
Oorsprong en ontwikkeling
De zonnemonstrans is het laatste typologische evolutiestadium van de monstrans. Hij wordt almaar couranter vanaf de 17de eeuw, hoewel er al in de 15de en de 16de eeuw monstransen met een cirkelvormige houder bestonden (voorbeelden: obj. 94305, obj. 10073775). In vergelijking met de andere modellen valt elke verwijzing naar architectuur hier weg. Toch konden van torenmonstransen en cilindermonstransen zonnemonstransen gemaakt worden.
Typologie
Het ronde omhulsel van de monstrans is omgeven door stralen en staat op een voet met een knoop in het midden. Deze zon wordt de "glorie" genoemd, en wordt gewoonlijk bekroond door een kroon, en culmineert altijd in een kruis. Er kunnen verschillende iconografische elementen worden toegevoegd, zoals engelenwolken, korenaren en druiventrossen (die aan de eucharistie doen denken).
Normatieve teksten
Zie monstrans.
Andere benamingen
| Autres langues | |
|---|---|
| FR | ostensoir-soleil |
| EN | solar monstance |
| DE | Monstranz Sonne |
| IT | ostensorio a raggiera |
| ES | custodia sol |
BALaT
De zonnemonstransen (1400-1700) in BALaT
Afbeelding van zonnemonstransen (1400-1700) in BALaT
De zonnemonstransen in de bibliotheek van het KIK
Topstukken
Bibliografische orientatie
- Glossarium Artis, Faszikel 2, Liturgische geräte, Kreuze une Reliquiare der Christlichen Kirchen - Objets liturgiques, croix et reliquaires des églises chrétiennes, Dokumentationsstelle Tûbingen, Tübingen-Strasbourg, 1972, p. 37.
- Joël Perrin & Sandra Vasco Rocca (dir.), Thesaurus des objets religieux. Meubles, objets, linges, vêtements et instruments de musique du culte catholique romain. Religions objects of the Catholico Faith. Corredo ecclesiastico di culto cattolico, Paris, Caisse nationale des Monuments historiques, éditions du Patrimoine, 1999, p. 160.
- Sacraal metaal. Liturgische gebruiksvoorwerpen : betekenis, funktie, evolutie, vorm, cat. exp. Sint-Truiden, Museum voor religieuze kunst, vol. 1, 1984, p. 15-16 et vol. 2, p. 16.
