Paaskandelaar
Contents
Etymologie
Kandelaar: < Middelnederlands candelere (kaarsenhouder) via vulgair Latijn candelarium < Latijn candelabrum armkandelaar.
Definitie
Voor de paaskaars bestemde grote kandelaar, geplaatst in het koor, vanaf de Paaswake tot aan Pinksternacht (Gloss. Artis, 2, p. 32)
Hierarchie
Oorsprong en ontwikkeling
De traditie van de paaskaars gaat terug tot het begin van het christendom (zeker tot de 4de eeuw). Ze werd gebruikt in combinatie met een kandelaar.
Typologie
Net als de kaars die hij moet dragen heeft de paaskandelaar een groot formaat (tussen 1,20 en wel 6 meter). De eenvoudigste kandelaars zijn gemaakt van gesmeed metaal en zijn niet meer dan een fijne lange steel die op poten rust.
Op het einde van de middeleeuwen vindt men tal van kandelaars in verguld messing. De schacht van de kandelaar rust op een voet, die soms op pootjes staat. Bovenaan bevinden zich een grote druipschaal en een houder voor de kaars.
De paaskandelaars van de middeleeuwen konden ook meer dan één arm hebben (drie armen symboliseerden dan de drie treurende vrouwen bij Christus' graf) of versierd zijn met beelden (taferelen uit het Lijdensverhaal, een Maagd met Kind). Soms was op de schacht een lessenaar aangebracht.
De kandelaars van de moderne tijd bestaan uit een enkelvoudige schacht die vaak is opgedeeld in tal van verdikkingen.
Andere benamingen
| Autres langues | |
|---|---|
| FR | chandelier pascal |
| EN | Easter candlestick, paschal Candlestick |
| DE | Osterleuchter, Osterkerzenleuchter |
| IT | candelaboro pasquale |
| ES | candelabro pascual |
BALaT
De paaskandelaars (1400-1700) in BALaT
Afbeelding van paaskandelaars (1400-1700) in BALaT
De paaskandelaars in de bibliotheek van het KIK
Topstuk
Bibliografische orientatie
- Glossarium Artis, Faszikel 2, Liturgische geräte, Kreuze une Reliquiare der Christlichen Kirchen - Objets liturgiques, croix et reliquaires des églises chrétiennes, Dokumentationsstelle Tûbingen, Tübingen-Strasbourg, 1972, p. 32.
- Monique de Ruette, Gilberte Dewanckel, Michel Dupas, Eric Duverger, Luc Maes, Xavier Monfort, Françoise Urban, Helena Wouters, "Etude technologique des dinanderies coulées : l'oeuvre de Renier van Thienen et la restauration du chandelier pascal de Léau (1483)", Bulletin de l'Institut Royal du Patrimoine Artistique = Bulletin van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium, Vol. 25, 1993, p. 171-210, (link naar de pdf)
