Cilindermonstrans

Cilindermonstrans, in Rijsel vervaardigd, 1694, gedreven en vergulden zilver, Privé-verzameling, © KIK, Brussel, cliché A107689

Etymologie

xxx

Definitie

Monstrans waarvan het gedeelte dat de hostie zichtbaar maakt, de vorm van een cilinder heeft (KIK-IRPA).

Hierarchie

• liturgisch voorwerp
  • monstrans
    • cilindermonstrans

Oorsprong en ontwikkeling

Cilindermonstransen verschijnen al heel vroeg. In de eerste fase van hun evolutie vallen ze voor het merendeel samen met de torenmonstransen. De meeste monstransen die in de 17de eeuw vervaardigd werden waren torenmonstransen.

Later kon de cilindermonstrans evolueren tot een zonnemonstrans door het wegvallen van de cilinder en het toevoegen van een cirkelvormige houder, eventueel omringd door een glorie.

Typologie

De houder voor de lunula en de hostie bestaat uit een glazen cilinder met een deksel erop, geplaatst op een voet waarvan de steel in het midden voorzien is van een knoop. Het deksel kan het uitzicht hebben van een dak, een torentje, een lantaarn of gewoon een deksel (met daarop een kruis, een kruistafereel, een afbeelding van Christus, van een heilige, en boven dat alles een krans).

Heilige Norbertus van Prémontré, schilderij toegeschreven aan Abraham Van Diepenbeeck, laatste kwart van de 17de eeuw. Abdij O.L. Vrouw, Tongerlo, © KIK, foto Z004249.

Normatieve teksten

Synode XXX :

"Lorem ipsum dolor" Bron: Concilia Germaniae, vol. 3, p. 691.

Andere benamingen

Autres langues
FR	ostensoir-cylindre
EN	terme EN
DE	terme DE
IT	terme IT
ES	terme ES

Oude talen
Latijn	termen in het Latijn
Oud- en Middelnederlands	termen in O-MNL

BALaT

De cilindermonstranssen (1400-1700) in BALaT

Afbeelding van cilindermonstranssen (1400-1700) in BALaT

De cilindermonstranssen in de bibliotheek van het KIK

Attachement

Cilindermonstrans, thesaurus fiche : Laatste wijziging op 4-3-2020.

Bibliografische orientatie

xxx