Wijwaterkwast

From OrnaWiki
Revision as of 13:54, 14 October 2021 by MCC (talk | contribs)
Jump to: navigation, search
Wijwaterkwast, Gent, Sint-Baafskathedraal, 1601-1700, © KIK, Brussel, cliché M132719

Etymologie

xxx

Definitie

Kwast voor het besprenkelen met wijwater (Van Dale).

Hierarchie

Oorsprong en ontwikkeling

De besprenkeling gebeurt al sinds het begin van de christenheid. In die tijd kon dat gebeuren met een plant, veelal een hysopstengel. Andere planten konden eveneens dienst doen, evenals een paardenstaart. Hoewel we niet beschikken over een nauwkeurige datering, is het mogelijk dat het gebruik daarvan lang is doorgegaan.

In tegenstelling tot wijwateremmers zijn de oudste bewaarde wijwaterkwasten van relatief recente datum. In een 12de-eeuwse afbeelding op het schrijn van Sint-Oda en Sint-Joris sprenkelt een man wijwater met behulp van een voorwerp dat reeds op een wijwaterkwast gelijkt (zie KIK-object 10105989). De twijgen en stengels worden dus geleidelijk vervangen door kwasten waarvan het uiteinde een borstel of een bol met gaatjes is.

Bij het begin van de 16de eeuw zijn deze objecten in groten getale te vinden. Er hoort altijd een wijwateremmer bij. Aangezien het besprenkelen nog altijd gebeurt, zijn er tot op heden wijwaterkwasten te vinden.

Typologie

Er bestaan twee soorten wijwaterkwasten. De ene heeft ruwe haren aan het uiteinde, de andere een ronde kop met gaatjes. De vorm is doorgaans vrij eenvoudig en verandert tussen de 16de en de 20ste eeuw niet. Alleen de steel wordt nu en dan versierd. Dat gebeurt voor het merendeel met twee soorten versieringen. De meest afgeronde zones van de steel worden heel regelmatig versierd met motieven in de vorm van akantbladeren, die het reliëf benadrukken. Zeldzamer zijn torussen met eierlijsten (zie object KIK 60229). Vooral in de 18de eeuw zijn originelere wijwaterkwasten te vinden, opgesierd met voluten en schelpwerk (zie object KIK 24453).

Normatieve teksten

Synode XXX :

"Lorem ipsum dolor" Bron: Concilia Germaniae, vol. 3, p. 691.

Andere benamingen

Autres langues
FR goupillon (liturgie)
EN terme EN
DE terme DE
IT terme IT
ES terme ES
Oude talen
Latijn termen in het Latijn
Oud- en Middelnederlands termen in O-MNL

BALaT

De wijwaterkwasten (1400-1700) in BALaT

Afbeelding van wijwaterkwasten (1400-1700) in BALaT

De wijwaterkwasten in de bibliotheek van het KIK

Attachement

Wijwaterkwast, thesaurus fiche : Laatste wijziging op 4-3-2020.

Bibliografische orientatie

xxx