Altaarbel

Jean Van den Ghein (toegeschreven aan), Twee altaarbellen, monogram V.G. met een arend, gegoten brons, in Mechelen vervaardigd. Gegraveerde inschrijving rondom: IHS-MARIA-ANA, © KIK, Brussel, cliché B159707

Altaarbel, Zoutleeuw, Kerk Sint-Leonardus, 17de eeuw, © IRPA, Brussel, cliché X008068

Onbekend, Gregoriusmis, eind van de 15de eeuw, olie op paneel, privé collectie, © KIK, Brussel, cliché B022894 (detail)

Etymologie

xxx

Definitie

Bel die door de misdienaar wordt geluid bij de belangrijkste momenten in de eredienst.

Hierarchie

• liturgisch voorwerp
  • altaartoebehoren
    • altaarbel

Oorsprong en ontwikkeling

xxx Abbé Duret geeft aan dat 11e-eeuwse klokken vrij zeldzaam zijn, en noemt er een in Luik in de collectie Luesemans: "een handbel, van brons, 13 cm hoog en 20 cm breed. Het heeft een ring aan de bovenkant en de buitenwand is versierd met dieren in bas-reliëf (Duret, p. 129). $

Typologie

xxx

Normatieve teksten

Synode XXX :

"Lorem ipsum dolor" Bron: Concilia Germaniae, vol. 3, p. 691.

Andere benamingen

Autres langues
FR	clochette d'autel
EN	altar bell
DE	Altar Glocke
IT	campanello d'altare
ES	campanilla per altar, campanilla de iglesia

Oude talen
Latijn	termen in het Latijn
Oud- en Middelnederlands	termen in O-MNL

BALaT

De altaarbellen (1400-1700) in BALaT

Afbeelding van altaarbellen (1400-1700) in BALaT

De altaarbellen in de bibliotheek van het KIK

Topstukken

• Altaarbel van de Kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele
• Altaarbel met musicerende Orpheus van Peeter Van den Gheyn

Attachement

Altaarbel, thesaurus fiche : Laatste wijziging op 4-3-2020.

Bibliografische orientatie

• John H. Arnold & Caroline Goodson, « Resounding Community: The History and Meaning of Medieval Church Bells », Viator, 43, 1, 2012, p. 99-130.
• Joseph Braun, Das christliche Altargerät in seinem Sein und in seiner Entwicklung, Munich, 1932, p. 573-577.
• L. Brinkhoff (red.), Liturgisch Woordenboek, vol. 1, Roermond 1958-1962, p. 116.
• Satis N. Coleman, Bells: Their History, Legends, Making, and Uses, Chicago/ New York, 1928.
• D. Duret (abbé), Mobilier, vases, objets et vêtements liturgiques. Étude historique, Paris, Letouzey & Ané, 1932, p. 129.
• Matthew D Herrera, « Sanctus Bells. Their History and Use in the Catholic Church », EWTN 11, 1, 2005, . 1-16. Retrieved 30.01.2018, from https://www.ewtn.com/library/Liturgy/sanctusbells.pdf, p. 3; Thurston 1907.
• Edward McNamara, « Bells at the Consecration », Zenit, 2005. Retrieved 29.09.2018, from https://www.ewtn.com/library/Liturgy/zlitur94.HTM.
• Wendy Wauters, « The Stirring of the Religious Soundscape. The Auditory Experience in the Antwerp Church of Our Lady (c. 1450-1566) and an Iconological Analysis of the Altar Bell », in Christian Discourses of the Holy and the Sacred from the 15th to the 17th Century, eds. Teresa Hiergeist, Ismael del Olmo, Berlin, Peter Lang, 2020, p. 221-260.
• Wendy Wauters, De beroering van de religieuze ruimte. De belevingswereld van kerkgangers in de Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwekerk, ca. 1450-1566, ongepubliceerd proefschrift (KU Leuven - Kunstwetenschappen), 2021.