Difference between revisions of "Koorkapgesp"
(→Hierarchie) |
|||
| (5 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
| − | [[File: | + | [[File:Z012284.jpg|200px|thumb|link=http://balat.kikirpa.be/obj/40720/img/Z012284|right|''Koorkapgesp'', Tongeren, Kerk O.L.Vrouw Geboorte, 1420 ca, © KIK, Brussel, cliché Z012284]] |
| + | |||
| + | [[File:KN011911.jpg|200px|thumb|link=http://balat.kikirpa.be/obj/10106286/img/KN011911|right|''Koorkapgesp'', vertegenwoordigd in een paneel van een passiepolyptiek, afkomstig uit de Eglise Saint-Hubert van Milmort, die nu het museum Grand Curtius (Luik) wordt bewaard, 2de helft van de 16de eeuw, © KIK, Brussel, cliché KN011911]] | ||
== Etymologie == | == Etymologie == | ||
| − | + | * Kap : < Middelnederlands ''cappe'', « kap », « mantel met kap » (J. de Vries (1971), Nederlands Etymologisch Woordenboek, Leiden, door https://etymologiebank.nl/trefwoord/kap1 geciteerd). | |
| + | * Gesp : < ''gesp(e)'', ''gispe'' vgl. middelengels ''gaispen'', ''gaspen'', « gapen », « wijd openstaan ». | ||
== Definitie == | == Definitie == | ||
| − | Versierde sluiting, gewoonlijk vervaardigd uit edelmetaal, bestemd om de slippen van de koorkap op de borst vast te binden ( | + | Versierde sluiting, gewoonlijk vervaardigd uit edelmetaal, bestemd om de slippen van de koorkap op de borst vast te binden (Mieke Van Zanten). |
== Hierarchie== | == Hierarchie== | ||
| Line 13: | Line 16: | ||
== Oorsprong en ontwikkeling == | == Oorsprong en ontwikkeling == | ||
| − | + | De kap kan op verschillende manieren gesloten worden: een gewoon haakje, een kettinkje tussen twee knopen (bijvoorbeeld: [http://balat.kikirpa.be/obj/10067012/img/B183818 10067012] of [http://balat.kikirpa.be/obj/82861/img/Z004119 82861]), een strook textiel. De meest uitgewerkte sluiting is de koorkapgesp, een versierd stuk edelsmeedwerk. Koorkapgespen lijken er al vanaf de 11de eeuw te zijn, maar ze worden hoofdzakelijk gebruikt tussen de 13de en de 14de eeuw. | |
== Typologie == | == Typologie == | ||
| − | + | Koorkapgespen zijn vaak rijkelijk versierd met email of edelstenen. De metalen delen zijn versierd met motieven in drijfwerk of bas-reliëf. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Andere benamingen == | == Andere benamingen == | ||
| Line 34: | Line 30: | ||
|- | |- | ||
!scope="row"| EN | !scope="row"| EN | ||
| − | | | + | |cope clasp, morse |
|- | |- | ||
!scope="row"| DE | !scope="row"| DE | ||
| − | | | + | |Chormantelschließe |
|- | |- | ||
!scope="row"| IT | !scope="row"| IT | ||
| − | | | + | |fermaglio di piviale |
|- | |- | ||
!scope="row"| ES | !scope="row"| ES | ||
| − | | | + | |broche de capa pluvial |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| − | |||
| − | |||
|} | |} | ||
| Line 64: | Line 50: | ||
[http://balat.kikirpa.be/results_bib.php?typesearch=advanced&filter=all&IDs=koorkapgesp&sort=year&sort=yeardesc&limit=24 De koorkapgespen in de bibliotheek van het KIK] | [http://balat.kikirpa.be/results_bib.php?typesearch=advanced&filter=all&IDs=koorkapgesp&sort=year&sort=yeardesc&limit=24 De koorkapgespen in de bibliotheek van het KIK] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
== Bibliografische orientatie == | == Bibliografische orientatie == | ||
| − | + | * D. Duret (abbé), ''Mobilier, vases, objets et vêtements liturgiques. Étude historique'', 1932, p. 267. | |
| + | * Mieke van Zanten, Religieus erfgoed uit kerken en kloosters in de Lage Landen. Geïlustreerd Lexicon van Nederlandse en Vlaamse termen, Zutphen, Walburg Pers, 2008. | ||
Latest revision as of 21:20, 5 December 2021
Contents
Etymologie
- Kap : < Middelnederlands cappe, « kap », « mantel met kap » (J. de Vries (1971), Nederlands Etymologisch Woordenboek, Leiden, door https://etymologiebank.nl/trefwoord/kap1 geciteerd).
- Gesp : < gesp(e), gispe vgl. middelengels gaispen, gaspen, « gapen », « wijd openstaan ».
Definitie
Versierde sluiting, gewoonlijk vervaardigd uit edelmetaal, bestemd om de slippen van de koorkap op de borst vast te binden (Mieke Van Zanten).
Hierarchie
Oorsprong en ontwikkeling
De kap kan op verschillende manieren gesloten worden: een gewoon haakje, een kettinkje tussen twee knopen (bijvoorbeeld: 10067012 of 82861), een strook textiel. De meest uitgewerkte sluiting is de koorkapgesp, een versierd stuk edelsmeedwerk. Koorkapgespen lijken er al vanaf de 11de eeuw te zijn, maar ze worden hoofdzakelijk gebruikt tussen de 13de en de 14de eeuw.
Typologie
Koorkapgespen zijn vaak rijkelijk versierd met email of edelstenen. De metalen delen zijn versierd met motieven in drijfwerk of bas-reliëf.
Andere benamingen
| Autres langues | |
|---|---|
| FR | mors de chape |
| EN | cope clasp, morse |
| DE | Chormantelschließe |
| IT | fermaglio di piviale |
| ES | broche de capa pluvial |
BALaT
De koorkapgespen (1400-1700) in BALaT
Afbeelding van koorkapgespen (1400-1700) in BALaT
De koorkapgespen in de bibliotheek van het KIK
Bibliografische orientatie
- D. Duret (abbé), Mobilier, vases, objets et vêtements liturgiques. Étude historique, 1932, p. 267.
- Mieke van Zanten, Religieus erfgoed uit kerken en kloosters in de Lage Landen. Geïlustreerd Lexicon van Nederlandse en Vlaamse termen, Zutphen, Walburg Pers, 2008.
