Wierookscheepje
Contents
Etymologie
- < Oudnederlandse werkwoord wien/wiën (waarschijnlijk uitgesproken als ‘wie-uhn’), dat nu nog voortleeft in wijden, « zegenen, heilig maken »
- < Proto-Germaans raukiz, « rook »
- < Middelnederlands scepe, datief van schip.
Definitie
Bootvormige houders die soms gedeeltelijk zijn afgedekt met een klep, waarin wierookkorrels worden gedaan voordat ze in een wierookvat worden geschept (AAT).
Hierarchie
Oorsprong en ontwikkeling
Vóór de Karolingische periode is er geen sprake van een specifiek vat om wierook te houden. Het wierookscheepje wordt dan voorgesteld in de vorm van een klein rechthoekig doosje dat wordt vastgehouden door een thurifer-clericus of een thurifer-engel. Pas in de 13e eeuw werd de specifieke vorm van de shuttle vastgesteld.
Typologie
De wierookscheepje heeft de vorm van de romp van een boot. Het staat op een korte voet en wordt aan de bovenkant afgesloten door een vaste metalen plaat en een andere plaat die daaraan scharniert (of door een deksel met dubbele klep). De wierooklepel is soms met een ketting aan de pendel bevestigd.
Andere benamingen
Wierookschuitje
| Autres langues | |
|---|---|
| FR | navette à encens |
| EN | incense boat |
| DE | Weihrauchschiffchen |
| IT | navetta portaincenso |
| ES | incienso barco |
BALaT
De wierookscheepjes (1400-1700) in BALaT
Afbeelding van wierookscheepjes (1400-1700) in BALaT
De wierookscheepjes in de bibliotheek van het KIK
Topstuk
Wierookscheepje van Jan Wynants
Bibliografische orientatie
- Joseph Braun, Das christliche Altargerät in seinem Sein und in seiner Entwicklung, Munich, Max Hüber Verlag, 1932. 632-642.
- D. Duret (abbé), Mobilier, vases, objets et vêtements liturgiques. Étude historique, Paris, Letouzey & Ané, 1932, p. 249-250.
- Glossarium Artis, Faszikel 2, Liturgische geräte, Kreuze une Reliquiare der Christlichen Kirchen - Objets liturgiques, croix et reliquaires des églises chrétiennes, Dokumentationsstelle Tûbingen, Tübingen-Strasbourg, 1972, p. 43.
- Joël Perrin & Sandra Vasco Rocca (dir.), Thesaurus des objets religieux. Meubles, objets, linges, vêtements et instruments de musique du culte catholique romain. Religions objects of the Catholico Faith. Corredo ecclesiastico di culto cattolico, Paris, Caisse nationale des Monuments historiques, éditions du Patrimoine, 1999, p. 184.
- Sacraal metaal. Liturgische gebruiksvoorwerpen : betekenis, funktie, evolutie, vorm, tentoonstellingscatalogus, Sint-Truiden, Museum voor religieuze kunst, 2 vol., 1984.
